Partycypacja – czy społeczność chce mieć wpływ na swoje miasto?

Partycypacja to proces, który oznacza dużo więcej niż udział — to współdecydowanie i aktywna postawa w tworzeniu otaczającej nas rzeczywistości. Prowadzone badania wskazują, że zaangażowanie mieszkańców w sprawy lokalne jest niewielkie. W miastach od ponad dekady obserwujemy jednak wzrost aktywności ruchów miejskich w sprawach dotyczących miejsca zamieszkania. Oznacza to, że jako społeczności zaczynamy interesować się tym co nas otacza i chcemy zaangażować się na rzecz swojego miasta. To doskonała wiadomość, ponieważ zaangażowanie społeczne jest niezbędne dla skutecznego prowadzenia procesu rewitalizacji. 

Partycypacja w rewitalizacji 

Ustawa o rewitalizacji oraz współczesne koncepcje rozwoju miast zakładają partycypację mieszkańców i interesariuszy w procesie rewitalizacji. Dokumenty często stawiają różne założenia, które nie są potem spełniane w praktyce. Czy tak jest i tym razem? Nie! Miasto Żory przystępując do opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Żory do roku 2030, zapewniło mieszkańcom możliwość partycypowania na każdym etapie procesu. Na czym polega partycypacja w przypadku tego konkretnego działania? 

Poznanie potrzeb i oczekiwań

Poznanie potrzeb, oczekiwań oraz pogłębiona diagnoza problemów społecznych w obszarach objętych rewitalizacją stanowi podstawę do rozpoczęcia działania. W Żorach kompleksowo zbadano i zdiagnozowano problemy i potrzeby w dzielnicach objętych interwencją: w Dzielnicy Rój oraz w Dzielnicy Śródmieście. Zorganizowano spotkania z mieszkańcami oraz zastosowano narzędzia diagnostyczne. Potrzeby stanowiły podstawę do opracowania projektu programu przez zespół specjalistów. 

Prowadzenie działań edukacyjnych i informacyjnych 

Prowadzone są skierowane do interesariuszy działania edukacyjne i informacyjne. Dotychczas odbyły się warsztaty skierowane do interesariuszy obszaru rewitalizacji oraz spotkania otwarte dla wszystkich chętnych mieszkańców. Działania te mają charakter ciągły — kolejne spotkania w dzielnicach są już zaplanowane i będą realizowane przez cały czas wdrażania GPR. 

Inicjowanie i wspieranie działań służących rozwijaniu dialogu 

Proces rewitalizacji będzie wspierany przez umożliwianie przestrzeni do dialogu. Dotychczas zadanie to realizował Komitet Rewitalizacji Miasta, jednak zaplanowano zintensyfikowanie tych działań. Obecnie opracowywany GPR zakłada jeszcze większy niż dotychczas, aktywny udział mieszkańców oraz wzmocnienie roli Komitetu Rewitalizacji. 

Wspieranie inicjatyw zmierzających do zwiększenia udziału interesariuszy 

Ten etap dopiero przed nami! Miasto Żory przygotowuje przestrzeń do aktywnego udziału mieszkańców. Dzięki podjętym działaniom każdy zainteresowany będzie mógł wziąć udział w spotkaniach, przygotować swój projekt i go zrealizować. W tym działaniu mamy jeden wspólny cel — ożywienie przestrzeni. Pierwsza Otwarta Kawiarnia Obywatelska w Dzielnicy Śródmieście odbędzie się już 19 marca w Bibliotece Miejskiej w Żorach. 

Zapewnienie udziału interesariuszy w realizacji i przeprowadzeniu oceny procesu 

Interesariusze jako główni odbiorcy procesy powinni angażować się w niego od początku do końca. Czy tak będzie? Wierzymy, że tak! Zależy to jednak w dużej mierze od samych zainteresowanych. GPR zakłada realizację programu do 2030 roku mamy więc nadzieję, że wtedy śmiało będziemy mogli napisać, że interesariusze byli zaangażowani w przygotowanie, realizację, ewaluację i ocenę całego procesu rewitalizacji.  

Interesariusze rewitalizacji – czyli kto? 

Ustawa o rewitalizacji mówi o zaangażowaniu interesariuszy. Są to wszystkie grupy społeczne zaangażowane w dany obszar. Przede wszystkim są nimi mieszkańcy obszaru rewitalizacji. Mieszkańcy, ale również: właściciele nieruchomości, najemcy, zarządzający nieruchomościami.  Podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić działalność gospodarczą w tym obszarze. Organizacje pozarządowe lub inne podmioty prowadzące działalność społeczną. Katalog ten ma charakter otwarty, dlatego można przyjąć zasadę, że interesariuszem jest każda osoba zainteresowana rewitalizacją danego obszaru. 

Dlaczego partycypacja mieszkańców jest tak istotna?

Tworzenie i rozwijanie partycypacyjnego modelu współzarządzania procesem rewitalizacji zbudowane jest na przekonaniu, że włączenie obywateli i rozwijanie ich sprawczości wpływa nie tylko na lepszą jakość i trwałość rewitalizacji, ale również na poziom demokracji i wzmacniania spójności wspólnoty samorządowej. Założeniem takiego podejścia jest wzmocnienie stałego zaangażowania mieszkańców w sprawy miejskie. Proces rewitalizacji ma na celu poprawienie jakości życia mieszkańców obszarów zdegradowanych — a to nie może zadziać się bez udziału i zaangażowania mieszkańców. 

Źródła: 

• Kwiatkowski M., Partycypacyjny model rewitalizacji i jego przeciwnicy 
• Czaja S., Rewitalizacja jako forma wsparcia rozwoju społeczności lokalnej
• Praca zbiorowa: Praktyczny podręcznik o tym, jak prowadzić partycypację społeczną w planowaniu przestrzennym